Beter dan zich in te zetten voor het desinvesteren, zouden studenten en activisten zich moeten richten op overheden. Ze zouden moeten pleiten voor meer onderzoek en innovatie zodat we schone, goedkope alternatieve energie kunnen ontwikkelen.
Zoals ik al aangaf in mijn artikel: “Divestment will not keep carbon in the ground” [of, in vertaling op deze website: Desinvesteren zal niet helpen om de CO2 in de grond te houden], zal desinvesteren bij fossiele brandstofbedrijven het doel om het merendeel van de resterende fossiele brandstoffen in de bodem te houden helaas niet doen bereiken. Dit artikel is bedoeld om studentenactivisten aan te sporen om initiatieven te ontplooien die wel zullen helpen.
Als desinvesteren ineffectief is, wat zou dan de een aantrekkelijke manier van actievoeren kunnen zijn voor studenten? Er worden vele oplossingen geboden, maar laten we er enkele ontleden met het scalpel van de ethiek.
a. Stel koolstoftaks of emissiehandel in
Als econoom zijnde, ben ik gewoon verliefd op het idee om wereldwijde prijssignalen aan te passen als methode om af te rekenen met externe kosten die niet automatisch door de markt worden gecorrigeerd. Laat de markt voor het grootste deel zijn werk doen. De voordelen zijn duidelijk: de prijzen die men betaalt voor fossiele brandstoffen zullen stijgen, waardoor de vraag afneemt; hernieuwbare energie krijgt een economisch voordeel; en bedrijven zullen hun productieprocessen aanpassen om minder energie te gebruiken en ervoor zorgen dat deze afkomstig zijn uit andere bronnen.
Maar hiermee steekt weer een ethisch dilemma de kop op. Burgers van landen met een karige energievoorziening (en de armen in het algemeen) zullen zich geconfronteerd zien met hogere energieprijzen. Het wordt moeilijker om toegang te krijgen tot betaalbare energie, waardoor deze bevolkingsgroepen eerder een stap terug gezet worden in plaats van dat ze vooruit geholpen worden.
Sluis de extra inkomsten door naar bedrijven en burgers
In principe zijn er manieren om hieraan te ontkomen. Wanneer de extra inkomsten van overheden via koolstoftaks of emissiehandel worden teruggesluisd naar producenten en consumenten op een ‘inkomsten-neutrale’ wijze, dan zullen ze niet slechter af zijn en het milieu gaat erop vooruit. De Canadese provincie British Columbia heeft iets dergelijks ingevoerd en het lijkt te werken.
Echter, de barrières die een wereldwijde overeenkomst op het gebied van koolstoftaks of emissiehandel in de weg staan, zijn ontzaglijk. Meerdere politieke entiteiten moeten verleid worden om akkoord te gaan met een berg praktische zaken die zo complex zijn als de hel.
Bovendien, afhankelijk van hoe agressief het programma is, is het onduidelijk hoe effectief het mechanisme zal zijn om energieverbruik te verminderen of om het gebruik van schone, alternatieve energie te stimuleren, in het bijzonder in het licht van de snelgroeiende behoeftes van de zich ontwikkelende wereld. En hoeveel CO2 zal er feitelijk worden onttrokken? En hoe snel?
b. Bevorder dat we minder groeien
We weten dat economische activiteit en energiegebruik nauw verbonden zijn (hoewel niet perfect). Dit heeft sommigen ertoe gebracht om het idee van ‘ontgroeien’ te promoten. Economieën worden daarmee aangezet tot krimp door de consumptie en de productie van energie te laten afnemen.
Hier zijn zowel ethische als praktische overwegingen waar we mee moeten rekenen. Aan de ethische kant: zijn degenen die in de geïndustrialiseerde wereld leven werkelijk moreel gerechtvaardigd, neergestreken, zoals velen van ons, bijna bovenaan de top van de hierarchie van Maslov, om aan dit legioen van verarmde, uitgeputte mensen met wie we de planeet delen, te verklaren dat ze de hoop moeten opgeven om ooit ons niveau van economisch welbevinden te bereiken? Door een dergelijke lens bezien, is substantiële wereldwijde economische groei een wereldwijd ethisch imperatief en niet zomaar een smerig infantiel genot.
De praktische implicaties van economische krimp als remedie zijn zelfs nog problematischer dan die van de roep om wereldwijde koolstoftaks. Stel je het politieke beleid voor dat de landen in de geïndustrialiseerde wereld vraagt om een algemene agenda om minder te groeien aan te nemen. (Deze landen hebben trouwens hun eigen armen om zich mee bezig te houden). Als er al ooit een remedie was die vol zat met politieke gevaren, discrepanties en barrières om tot handelen te komen, dan was het deze wel.
c. Bevorder energiebesparing
Een andere aanlokkelijke remedie beroept zich er op dat de wereld met veel minder energie uit kan wanneer we dit maar efficiënter gebruiken. Vooral politici zijn gek op dit idee omdat het lijkt te leiden naar een wereld waar economische groei en het milieu niet in conflict zijn met elkaar: een win-win situatie voor allen. Maar helaas zit de wereld niet zo simpel in elkaar. Toenemende energiebesparing en de technologieën en initiatieven die dit realiseren, hebben als consequentie dat ze de effectieve prijs van energie laten dalen en zodoende sporen ze het energiegebruik juist aan.
Een groeiende hoeveelheid technische literatuur, waaronder bijdragen van mijzelf, tonen aan dat ‘rebound effecten’ van energiebesparing de verwachte vermindering van het energiegebruik aanzienlijk kunnen aantasten. [Dit komt doordat energiebesparende toepassingen in werkelijkheid minder energie besparen dan potentieel mogelijk is. red.] Internationale organisaties waren traag met het herkennen van dit inherente natuurlijke economische fenomeen, maar we zien nu bewijs dat het IPCC en de IEA dit dubbelzijdige zwaard van energiebesparende technologieen erkennen.
Kijk naar de aanbodkant: innovatie van schone energievormen
Matthew Step en Megan Nicholson van het Center for Clean Energy Innovation hebben een prachtig artikel geschreven over een effectieve strategie om klimaatverandering tegen te gaan. Zij zeggen:
‘De klimaatbeweging ondersteunt het verkeerde beleid en de tijd dringt. Er is behoefte aan nieuw leiderschap op het gebied van klimaat; niet om te proberen landen te verleiden akkoord te gaan met emissiedoelen, maar om hen te bewegen zich te verbinden aan doelen op het gebied van schone energie-innovaties. Met andere woorden, landen zouden doelen moet stellen om een bepaalde hoeveelheid geld te investeren in research, development & demonstration (RD&D) om schone energie zo goedkoop te maken dat alle bedrijven en consumenten vrijwillig over zullen stappen van fossiele brandstoffen naar schone energie omdat het vanuit economisch perspectief zinnig is om dat te doen.’
Zorg dat overheden onderzoek en innovatie van schone energie financieren
Scherpzinnige taal. De aanbodzijde van het probleem bevat het langdurige antwoord. Een initiatief van studenten die overheden oproepen om onderzoek te financieren en beleidsmaatregelen af te kondigen die gericht zijn op het produceren van schone, goedkope en overvloedige energie. Dit is de enige van de opties die in dit artikel besproken zijn dat kans maakt om zowel een redelijke hoeveelheid CO2 in de grond te houden alsmede de kans naderbij te brengen om de miljarden behoeftige mensen op deze aarde uit de energie-armoede te halen. Richt je initiatieven op de kwetsbaarheden van politici en dwing hen naar je te luisteren.
Dit is een veelbelovend doel dat je ondersteuning waardig is, lijkt mij. Zonder enige twijfel kunnen ook andere doelen vanuit de kant van de energieaanvoer worden bedacht om de klimaatagenda te benaderen –waar de enige echte waarheden liggen. Creatieve geesten zullen die wel vinden.
