Twijfels bij ‘De Twijfelbrigade’

Op 22 april presenteerde Jan Paul van Soest in De Balie in Amsterdam zijn boek De Twijfelbrigade. Marcel Crok was aanwezig bij de boekpresentatie. Als kritisch wetenschapsjournalist wordt hij diverse malen genoemd in het boek, als zou hij deel uitmaken van de “twijfelbrigade”. Crok vindt dat Van Soest de sceptici een invloed toeschrijft die ze niet hebben. Bovendien schildert Van Soest “de klimaatconsensus” ten onrechte te robuust af.

Het belangrijkste wat mij opvalt aan het boek ‘De Twijfelbrigade’, is dat ‘de klimaatconsensus’, zoals die is vastgesteld door ‘de Klimaatwetenschap’, blijkbaar beschouwd moet worden als een in steen gebeitelde waarheid. Iedereen die nog twijfelt aan die waarheid behoort tot de twijfelbrigade en die is, zoals het woord al zegt, alleen maar uit op twijfel zaaien en niet op waarheidsvinding of wetenschappelijk inzicht. Uit het voorwoord:

‘De klimaatsceptici zijn erin geslaagd de wereld op zijn kop te zetten, door klimaatwetenschap en -wetenschappers in het verdomhoekje te plaatsen, in plaats van wetenschappelijke kennis te accepteren als de beste beschrijving en begrip van de realiteit.’

Hier gaat het me even om het tweede, vetgedrukte deel. De Klimaatwetenschap (met een hoofdletter K) heeft ons de beste beschrijving en begrip van de realiteit gegeven. Dit is de klimaatconsensus.

In het boek zal er hopelijk een enigszins genuanceerde versie van die klimaatconsensus worden gegeven. (Het boek zelf heb ik vooralsnog alleen maar kunnen scannen). Gisteren beperkten de heren in het panel zich echter tot een karikatuur van die consensus. Namelijk: dat het 5 VWO natuurkunde is en dat iedereen het dus zou moeten kunnen snappen. Vier, vijf maal viel ook de term “het absorptiespectrum van CO2″. Waarmee geïmpliceerd werd dat het toch logisch is dat CO2 voor opwarming zorgt. Door dit op te merken suggereerden de panelleden -ten onrechte- dat de twijfelbrigade dit soort basiskennis doorgaans in twijfel trekt.

Klimaatconsensus, wat houdt dat eigenlijk in?

Ik bestrijd de basisaanname die er achter het boek zit, namelijk dat er een in steen gebeitelde klimaatconsensus is. Als er al een consensus is dan is die tamelijk betekenisloos. Ja, inderdaad CO2 is een broeikasgas. Ja, CO2 leidt tot opwarming. Ja, CO2 neemt toe door de mens. Ja, een deel van de opwarming die we hebben ervaren zal door broeikasgassen komen. ‘Twijfelzaaiers’ als Roy Spencer en Patrick Michaels die geregeld genoemd worden in het boek zullen al deze stellingen beamen. Toch zien zij geen groot probleem in CO2. Dus: hoe luidt die klimaatconsensus precies?

Hieronder volgt een citaat uit een recent verschenen opiniestuk. Vraag: wordt hier de klimaatconsensus omschreven en, zo niet, is dit dan geschreven door iemand van de twijfelbrigade?

‘Meer CO2 in de atmosfeer leidt zonder twijfel tot opwarming van het aardoppervlak. De mate en snelheid van deze opwarming zijn echter nog steeds onzeker, omdat we het broeikaseffect nog altijd niet goed genoeg kunnen scheiden van andere klimaatinvloeden. Hoewel de stralingsforcering door broeikasgassen (waaronder methaan, lachgas en chloorfluorkoolwaterstoffen) is gestegen tot 2,5 Watt per vierkante meter sinds het midden van de negentiende eeuw, laten de waarnemingen slechts een gematigde opwarming zien van 0,8 graden Celsius. De opwarming is dus aanzienlijk kleiner dan voorspeld door de meeste klimaatmodellen. Bovendien was de opwarming in de afgelopen eeuw niet gelijkmatig. Periodes van duidelijke opwarming werden gevolgd door perioden met helemaal geen opwarming of zelfs afkoeling.’
[…]
‘De complexe en slechts gedeeltelijk begrepen relatie tussen broeikasgassen en de opwarming van de aarde leidt tot een politiek dilemma. We weten niet wanneer we een opwarming van 2 graden Celsius kunnen verwachten. Het IPCC gaat ervan uit dat de aarde tussen de 1,5 en 4,5 graden Celsius zal opwarmen bij een verdubbeling van de CO2-concentratie. Die hoge waarden voor klimaatgevoeligheid worden echter niet ondersteund door de waarnemingen. Met andere woorden: de opwarming van de aarde is tot dusverre niet een serieus probleem als we afgaan op de waarnemingen. Het is alleen een probleem als we verwijzen naar simulaties met computermodellen.’

Scepsis of wetenschap?

Voor mij komt bovenstaande stukje heel dicht bij wat je momenteel de klimaatconsensus zou kunnen noemen. Gisteren, bij de boekpresentatie heb ik deze overduidelijk gematigde en genuanceerde versie van de consensus echter niet voorbij horen komen.
Het citaat is afkomstig uit dit opiniestuk in een Zwitserse krant (Engelse vertaling hier) en geschreven door de Zweedse meteoroloog en klimaatonderzoeker Lennart Bengtsson, die geldt als een eminente klimaatonderzoeker.

Wat zegt dit allemaal? Behoort Bengtsson eigenlijk tot de twijfelbrigade of behoor ik eigenlijk tot de klimaatconsensus? En Paul van Soest? Zou hij het citaat van Bengtsson onderschrijven?

Er is geen paralleluniversum, alleen weerbarstige realiteit

Volgens Van Soest hebben klimaatsceptici een paralleluniversum gecreëerd waarin ze de wereld op z’n kop zetten. Maar in werkelijkheid is er een weerbarstige realiteit. Deze proberen zowel de mainstream onderzoekers als de vermaledijde sceptici in de vingers te krijgen. Maar het lukt niemand goed, sceptici niet, maar de mainstream evenmin. Daar zullen we het voorlopig mee moeten doen.

De frustratie bij het kamp van de bezorgde mensen over het gebrek aan succes van het internationale klimaatbeleid is begrijpelijk. Na twintig jaar onderhandelen blijft de CO2-uitstoot gestaag toenemen en ook na Parijs 2015 zal dat het geval zijn. Roger Pielke jr. (veelvuldig aangehaald door Van Soest in zijn boek) laat in zijn boek The Climate Fix zien dat klimaatsceptici niet de reden zijn van dat gebrek aan progressie. Het is het beleid zelf! Er zijn in een vroeg stadium verkeerde keuzes gemaakt over hoe mitigatie aangepakt diende te worden (via onderhandelingen over doelstellingen). En dat werkt niet, stelt Pielke jr.

De macht van de klimaatsceptici valt erg mee

Desalniettemin schreef Van Soest het essay ‘Klompen in de machinerie’ waarin hij de mening poneert dat de sceptici het beleid zouden dwarsbomen. En daaruit kwam dit boek ‘De Twijfelbrigade’ voort. Daarmee maakt Van Soest de invloed van de klimaatsceptici veel groter dan die in werkelijkheid is. Lees eens wat hij ‘ons’ allemaal toedicht aan successen:

‘De klimaattwijfelbeweging is er in het publieke en politieke domein in geslaagd de wetenschappelijke zekerheid dat CO2-uitstoot door menselijke activiteiten hoofdoorzaak is van de klimaatverandering te ondergraven. Dat inzicht is vervangen door de perceptie dat de wetenschap er nog lang niet uit is, dat een deel van de wetenschappers liegt en bedriegt, dat de juiste kennis en argumenten uit de wetenschappelijke arena’s worden geweerd, en dat er misschien zelfs wel een wonderlijke samenzwering gaande is om de burger schrik aan te jagen teneinde belastingen te kunnen verhogen. Zo’n beeld neerzetten en breed geaccepteerd krijgen terwijl binnen de wetenschap de consensus groot is, is voorwaar een PR-prestatie van formaat.’

Het falende klimaatbeleid is niet de schuld van de sceptici

Het is waar dat sceptici via blogs en de media een geringe invloed hebben op de publieke opinie. Maar dat is het dan ook wel. Sceptici hebben nagenoeg geen toegang tot de schrijversteams van IPCC-rapporten. De IPCC-rapporten zijn verre van sceptisch en overheden baseren hun beleid erop. Ondanks claims van een ‘false balance’ is het mainstream geluid veel prominenter in de media aanwezig dan het sceptische geluid.

Kortom, met zijn boek van 356 pagina’s maakt Van Soest de twijfelbrigade en haar invloed veel groter dan die in werkelijkheid is. Hij creëert hiermee een paralleluniversum dat helemaal niet bestaat (namelijk dat er een invloedrijke geoliede twijfellobby zou zijn) om zodoende het falen van het klimaatbeleid in de schoenen van deze “vijand” te kunnen schuiven.

Van Soest zou – en met hem andere bezorgde mensen– in de spiegel moeten kijken en openlijk moeten erkennen dat de aanpak waarvoor al twintig jaar gekozen is niet werkt en dat sceptici daar geen schuld aan hebben, maar de klimaatonderhandelaars zelf.

Marcel Crok is journalist en auteur van ‘De staat van het klimaat’ (2010), waarin hij onderzoekt in hoeverre CO2 de oorzaak is van de opwarming van de aarde. Hij blogt op www.staatvanhetklimaat.nl en is tevens betrokken, samen met het KNMI en het PBL, bij het internationale discussieplatform www.climatedialogue.org dat constructieve discussies organiseert rond controversiële klimaatthema’s.