Desinvesteren zal niet helpen om de CO2 in de grond te houden

Het terugtrekken van investeringen uit fossiele brandstofbedrijven, oftewel desinvesteren, heeft geen zin, zegt econoom Harry Saunders. De bedrijven zullen er niets van merken als hun aandelen van eigenaar wisselen. Ze zullen dus net zo hard doorgaan met het exploiteren van bronnen.

Veel studenten en activisten maken zich zorgen over de verandering van het klimaat en ze willen hier graag iets tegen doen. Ze worden gesterkt in hun overtuiging door het veelgeciteerde onderzoek in Nature, dat op de noodzaak wijst om het merendeel van de resterende fossiele brandstoffen in de grond te houden. Jongeren zijn misschien in staat het probleem helderder te zien dan de meesten van ons omdat ze zich bewust zijn van de disproportionele last die hun generatie op de schouders draagt. Jong als ze zijn hebben ze een natuurlijke neiging om schuldigen aan te wijzen die de weg blokkeren richting een oplossing, maar ze worden in hun visies aangemoedigd door misleidende remedies.

Onbekend als ze zijn met de economische en financiële wereld is het gemakkelijk voor ze om een kant-en-klaar en alom aangeprezen maatregel aan te hangen, namelijk dat desinvesteren een manier is om CO2 in de grond te houden. Maar deze visie is onjuist.

Oliemaatschappijen merken alleen dat een ander hun aandeel heeft

Waarom is het onjuist om aan te nemen dat desinvesteren zal helpen om de fossiele brandstoffen in de grond te houden? Omdat het schuiven met papieren activa niet zal helpen om de bedrijfsvoering van de fossiele brandstofindustrie te veranderen. Ik zal dit hieronder uitleggen:

Stel je voor dat je diep in de buidel tast en een aandeel koopt van de Chevron Corporation. Waar gaat je geld dan heen? Welnu, het gaat naar de partij van wie je het aandeel gekocht hebt. Via deze partij heb je voor jezelf een (kleine) claim verschaft op eigenaarschap van het bedrijf. Je bezit nu een deel van Chevron dat je recht geeft op een klein deel(tje) van de toekomstige winsten. Komt het geld dat je hebt gespendeerd hebt nu in de schatkist van het bedrijf terecht, van waaruit het gebruikt gaat worden om olie- en gasbronnen te vinden of deze te exploiteren? Nee. Het bedrijf ziet geen additionele financiën binnenstromen. Het ziet alleen een verandering in de eigendomssituatie; het uitkeren van toekomstige winsten komt simpelweg ten goede aan een andere eigenaar.

Of, laten we zeggen dat je een aandeel van Chevron dat je al in bezit hebt besluit te verkopen. Het eigenaarschap wordt dan overgedragen, in ruil voor geld, naar een andere partij. Ziet het bedrijf in dat geval enige verandering in haar huidige of toekomstige winsten of omzet? Nee.

Kolen-, olie- en gasbedrijven gaan ongehinderd door met exploiteren

Al wat er gebeurt in dergelijke transacties is een verandering van eigenaarschap. Iedere olie- en gasmaatschappij zal nog steeds op basis van de fundamentele economie van de olie- en gasproductie haar beslissingen nemen over investeringen. Haar investeringscapaciteit zal onveranderd blijven en het zal proberen haar toekomstige winsten te maximaliseren (of, exacter gesteld, de verwachte netto waarde van toekomstige omzet) ten voordele van de aandeelhouders, ongeacht wie die aandeelhouders zijn. De bronnen die men daarbij op het oog heeft om te exploiteren zullen ongewijzigd blijven.

Prima, zul je zeggen. Maar stel dat deze terugtrekking van investeringen op grote schaal plaatsvindt. Zal dit niet een effect hebben dat in het bovenstaande voorbeeld van een enkel aandeel niet onthuld wordt? Wat als bijna iedereen zijn aandelen in fossiele brandstofbedrijven van de hand doet?

Een zeer grote vlucht van de aandelen van fossiele brandstofbedrijven zou zonder twijfel effect hebben en wel dat hun marktprijs zal neerstorten. Bestaande eigenaars (inclusief de topmensen van het bedrijf die aandelen of opties in het bedrijf hebben) zouden zeker financiële schade lijden. In het begin althans.

De aandelen blijven hun waarde behouden

Om het meest extreme voorbeeld aan te roepen, laten we ons voorstellen dat iedereen op de hele wereld zijn investeringen in fossiele brandstofmaatschappijen zou terugtrekken. De prijzen van de aandelen van deze bedrijven zouden loodrecht dalen tot, nu ja, nul. In dit gedachte-experiment zal ik persoonlijk achteroverleunen om te zien hoe deze dynamiek zich ontvouwt, tot het moment waarop ik al deze aandelen kan kopen voor een prikje. Ik zal dan de rijkste man op aarde zijn (niet mijn ambitie, maar ter verduidelijking). De economische basis van de productie van fossiele brandstoffen zal geen greintje veranderd zijn door deze uitwisseling van financiële activa tussen partijen. En zelfs als de meeste van de bronnen waar ik nu de bezitter van ben, niet geëxploiteerd worden, door onvoorziene marktomstandigheden of door een of ander internationaal akkoord, dan nog zal ik onvoorstelbaar rijk zijn.

Natuurlijk zullen in werkelijkheid institutionele beleggers en anderen reageren op de prijsdaling van de aandelen en hun kans grijpen. Verstokte bedrijfsmanagers van fossiele brandstofmaatschappijen zullen hetzelfde doen als ik: via de open markt aandelen aanschaffen die nu ondergewaardeerd zijn. Dit met het doel om hun financiële welzijn te vergroten, daarmee de aandelenprijs compenserend die in eerste instantie aan het dalen was.

De herschikking van het eigenaarschap via de financiële activa zal om precies te zijn een effect van nul komma nul hebben op de besluiten van de fossiele brandstofmaatschappijen. Het terugtrekken van investeringen zal bijgevolg een totale verspilling blijken ten aanzien van het doel om op een directe wijze de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.

Investeren in hernieuwbare energie geeft meer risico

Dus, OK, zul je zeggen. Gebruik dan gewoon de financiën die je hebt gekregen door de verkoop van aandelen van fossiele brandstofmaatschappijen om particuliere producenten van hernieuwbare energie te financieren als deze op zoek zijn naar investeringskapitaal. Of financier publieke hernieuwbare energiebedrijven.

Dat lijkt een eenvoudige oplossing. Maar als je kijkt naar de financiële kant van de zaak, dan worden de keuzes netelig. Zoals in het volgende geval: ‘Zal ik investeren in nieuwe hernieuwbare technologieën, waarbij ik wezenlijk substantiële risico’s loop en mogelijk waardevermindering van het fonds riskeer; of moet ik investeren in fossiele brandstofmaatschappijen, waarbij ik kans maak dat de financiële markten zich vergist hebben over de waarschijnlijkheid dat de bronnen van fossiele brandstoffen op een dag niet meer zullen kunnen produceren?’

Dit is absoluut geen simpele overweging. Een manier om dit in perspectief te zetten is om je voor te stellen dat je deze vraag stelt met betrekking tot je pensioenvermogen: Tot in welke mate ben je bereid je spaargeld voor je pensioen te riskeren door dit geld van fossiele brandstofmaatschappijen over te hevelen naar ‘duurzame’ bedrijven die vragen om directe investering? Zonder twijfel een moeilijke keuze, maar wel een keuze die meteen opkomt wanneer intellectuele integriteit en ethisch gedrag de bepalende criteria zijn om tot een keuze te komen.

Harry Saunders is econoom, gespecialiseerd op het gebied van energie en duurzaamheid. Hij is tevens directeur van adviesbureau Decision Processes Incorporated. Dit is een ingekorte vertaling van het artikel dat op 28 januari verscheen op theenergycollective.com.