Om een einde te maken aan zaken als onwenselijke arbeidsomstandigheden en schade aan het milieu in lage lonenlanden, doet de SER een appèl op bedrijven om hun verantwoordelijkheid te nemen. Doel is om in samenwerking met de Nederlandse overheid te komen tot een meer verantwoorde werkwijze.
Vorig jaar stortte in Bangladesh een gebouw van acht verdiepingen in. Daarbij kwamen meer dan 1000 mensen om het leven en raakten meer dan 2000 mensen gewond. Het gebouw, Rana Plaza genaamd, bevatte voor het merendeel textielfabrieken. Er werd kleding geproduceerd voor merken als: Benetton, Joe Fresh, Mango, Matalan, Primark, Walmart en nog een aantal andere merken.
Op een afschuwelijke manier kwam aan het licht wat we eigenlijk allang wisten: dat er grote kledingmerken zijn die mensen laten werken zonder goed toezicht op hun veiligheid en arbeidsomstandigheden. Zo’n gebeurtenis roept vragen op. Had dit niet voorkomen kunnen worden? Wisten de firma’s in kwestie af van deze omstandigheden? Komen dergelijke arbeidsomstandigheden vaker voor? Valt daar wat aan te doen? Is er op enige wijze toezicht op de handel en wandel van internationaal opererende bedrijven?
Het was allereerst een verschrikkelijke ramp voor de betrokkenen en hun familie. Maar ook de opdrachtgevende bedrijven hebben schade opgelopen, zij het slechts reputatieschade. Internationale bedrijven staan in een klap te boek als uitbuiters die hun winst behalen over de ruggen van rechteloze naaisters. En niet alleen de bedrijven, maar ook de Bengaalse overheid kreeg harde kritiek voor het niet voldoende aanpakken van onveilige werkomstandigheden.
SER advies wil misstanden tegengaan
Eind april is door de SER een advies uitgebracht dat dit soort misstanden wil tegen gaan. De SER roept bedrijven en sectoren op hun verantwoordelijkheid te nemen door sociale en milieurisico’s in kaart te brengen en via sectorafspraken te zorgen voor het respecteren van arbeidsrechten en het tegengaan van milieuschade. Het aanpakken van zaken als slechte arbeidsomstandigheden, aantasting van mensenrechten, milieuverontreiniging, het onrechtmatig in bezit nemen van landbouwgronden en zo meer is verre van eenvoudig. Overheden schieten vaak tekort, veel bedrijven stellen zich afwachtend op en de internationale ketens zijn complex, net als de maatschappelijke en juridische structuren.
Er is echter verandering op til. Op basis van overeenstemming tussen werkgevers- en werknemersorganisaties stelt de SER voor om gezamenlijk nieuwe en ambitieuze stappen te zetten op de weg naar Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO). Partijen die aan dergelijke sectorconvenanten zouden moeten deelnemen zijn: het bedrijfsleven, de vakbonden, NGO’s, de overheden en andere stakeholders. Zij worden gevraagd zich te committeren om gezamenlijk schendingen op het gebied van mensenrechten, arbeidsrechten en milieu te voorkomen. De SER benadrukt dat het oplossen van dit soort vraagstukken zowel een kwestie is van risicomanagement als ook bedrijven nieuwe kansen biedt op innovatie en nieuwe business.
Via sectorconvenanten kan veel persoonlijk leed voorkomen worden. Tegelijk wordt ook voorkomen dat bedrijven in de toekomst wederom in hun hemd komen te staan. Het betekent dat bedrijven straks trots kunnen zijn op hun activiteiten in het buitenland. Anders gezegd: de IMVO-convenanten maken een beweging mogelijk van ‘naming and shaming’ naar ‘knowing and showing’.
Sector Risico Analyse geeft extra impuls
Wij verwachten dat deze ontwikkeling een extra impuls zal krijgen door de aanstaande Sector Risico Analyse die KPMG in opdracht van de overheid opstelt en die na de zomer zal worden gepubliceerd. Nu al is bekend dat diverse bedrijfssectoren zich kwetsbaar maken vanwege een tekort aan aandacht voor arbeidsomstandigheden of milieu. Ook is bekend dat de overheid al langer sterk aandringt op navolging van de OESO-richtlijnen.
Kortom, het is overduidelijk dat een sectorale aanpak van MVO vraagstukken in de komende jaren hoog op de agenda komt. Brancheorganisaties doen er goed aan zich reeds nu hierop voor te bereiden. MVO Nederland staat hen hier – mede op basis van onze kennis en van onze jarenlange ervaring met een branchegewijze MVO-aanpak – graag in bij.
Veranderingen doorvoeren op drie niveau’s
Het is belangrijk dat het initiatief voor de gewenste verandering van bedrijven en sectoren uitgaat. Zij weten wat er gaande is en zij hebben – in afstemming met stakeholders en overheden – de grootste veranderkracht. Wanneer het bedrijf de gewenste veranderingen individueel niet van de grond krijgt, kan het terugvallen op sectorale samenwerkingsverbanden. Een goed voorbeeld hiervan is de textielsector waar nu via een brede coalitie hard gewerkt wordt aan nieuwe afspraken en nieuwe normen voor internationaal zakendoen in deze keten.
Naast veranderingen op bedrijfsniveau en op sectorniveau zijn vaak ook beleidsveranderingen bij de overheid en op systeemniveau nodig. In de sectorprogramma’s die MVO Nederland faciliteert wordt steeds op alle drie niveaus gehandeld. Dat geldt inmiddels o.a. voor de sectoren textiel, leer, stedelijke ontwikkeling, tuinbouw, beton en de maritieme sector.
Samenwerking tussen bedrijven en NGO’s
Voorts geldt dat internationale samenwerking tussen bedrijven en NGO’s noodzakelijk is. Het Initiatief Duurzame Handel (IDH) zet hier met haar 18 sectorprogramma’s (o.a. cacao, thee, katoen, kweekvis, electronica en hout) zeer sterk op in. IDH en MVO Nederland begeleiden samen inmiddels meer dan 20 sectoren bij het implementeren van internationale MVO afspraken. IDH heeft recent onderzoek laten doen naar de impact van hun programma’s in ketens in cacao, thee en katoen. Hieruit is gebleken dat de inkomens van meer dan 700.000 boeren zijn verbeterd, het marktaandeel van producten met een duurzaamheidskenmerk is gestegen en dat de samenwerking tussen bedrijven, maatschappelijke organisaties en overheden sterk is verbeterd. Aldus zijn -en worden- er concrete sociale en groene MVO-prestaties geleverd.
De eerste schreden op weg naar een sectorgerichte MVO aanpak zijn gezet. De ambitie van de SER is om in 2016 tien nieuwe sectorconvenanten operationeel te hebben. De bal ligt nu bij de internationaal opererende bedrijven en sectoren. De praktijk leert dat met een goed doordachte sectoraanpak goede resultaten te boeken zijn. Aan de slag dus.
[…] is om dat via een sectorale aanpak te doen. (Zie daarvoor ook de bijdrage van Willem Lageweg op deze site). Natuurlijk is samenwerking binnen een sector belangrijk, maar de kledingsector is heel erg […]