In het boek ‘Extracted’, dat verscheen op 12 juni, beschrijft Ugo Bardi van de Club van Rome de consequenties van de tekorten aan delfstoffen en fossiele brandstoffen. Toch is er hoop, mits we bereid zijn de omslag te maken naar een ander soort samenleving. Een samenleving waarin recycling, hernieuwbare energie en efficiency gecombineerd worden met high tech.
Dit onderzoek, het drieëndertigste rapport van de Club van Rome, is geautoriseerd door professor Ugo Bardi van de faculteit voor Aardwetenschappen van de Universiteit van Florence. Het bevat bijdragen van senior wetenschappers verspreid over diverse relevante vakgebieden. De Club van Rome is een wereldwijd georiënteerde denktank in Zwitserland, bestaande uit staatshoofden, voormalige staatshoofden, ambtenaren van de VN, regeringsvertegenwoordigers, diplomaten, wetenschappers, economen en CEO’s van bedrijven.
Het eerste rapport, ‘Limits to Growth’ (1972), was samengesteld door een wetenschappelijk team aan de Massachusetts Institute for Technology (MIT). Dit rapport waarschuwde voor de beperkte beschikbaarheid van natuurlijke hulpbronnen en toenemende kosten om grondstoffen te winnen. De ondermijnende gevolgen voor de economische groei zouden zich doen gelden rond het tweede decennium van de 21e eeuw.
Voorspellingen van ‘Limits to Growth’ doen nog altijd opgeld
Hoewel het rapport door velen werd geridiculiseerd, bevestigen recente wetenschappelijke onderzoeken dat de voorspellingen in hun ‘basis scenario’ nog steeds overeind staan. Het CSIRO, het wetenschappelijke onderzoeksbureau van de Australische overheid, concludeerde in 2008 nog dat de verwachtingen van Limits to Growth nog altijd op schema zitten. Dit betreft de mogelijke ‘wereldwijde ecologische en economische ineenstorting die halverwege de 21e eeuw optreedt’ door het tegelijkertijd optreden van ‘piekolie, klimaatverandering en veiligheid van voedsel en water’. De gebeurtenissen van dit moment ‘komen sterk overeen met het ‘basis scenario’ van koppig doorgaan en daarna de instorting’, zoals deze in 1972 beschreven werden.
Professor Bardi in ‘Extracted':
‘De periode van mijnbouw door de mens is een spectaculaire, maar zeer korte episode in de geologische geschiedenis van de planeet… De grenzen aan de winning van delfstoffen zijn geen kwantitatieve grenzen; het zijn grenzen die gesteld zijn aan energie. Het winnen van mineralen kost energie, en hoe meer deze verspreid zijn, hoe meer energie er nodig is… Op basis van de energie die we op dit moment kunnen produceren, kunnen we alleen de gangbare ertsen op een winstgevende wijze opdelven.’
De combinatie van uitputting van delfstoffen, in combinatie met radioactieve vervuiling en zware metalen, plus de toename van broeikasgassen door fossiele brandstoffen laat onze nakomelingen een ‘zware erfenis’ na van een letterlijk omgeploegde wereld: ‘De aarde zal nooit meer het zelfde zijn; het wordt getransformeerd in een nieuwe en andere planeet.’
Een circulaire economie – maar dat vergt een bewust besluit
Voortbordurend op het werk van James Hansen, leidend klimaatwetenschapper en voormalig hoofd van het Goddard Institute for Space Studies van de NASA, waarschuwt het rapport dat, met een voortzetting van het ‘business as usual’ patroon voor wat betreft de exploitatie van de fossiele brandstoffen, over enkele honderden of duizenden jaren het vermogen van de planeet om leven te herbergen, definitief vernietigd zal zijn.
Een fundamentele herziening van de wijze waarop samenlevingen produceren, zich organiseren en natuurlijke hulpbronnen gebruiken zou de basis kunnen vormen van een nieuwe, high-tech beschaving. Dit zou een nieuwe ‘circulaire economie’ moeten worden, gebaseerd op een wijdverbreide toepassing van recycling via productie- en consumptieketens, een grootscheepse omslag naar hernieuwbare energie, gebruik van ecologische landbouwmethodes en, met dit alles, volslagen nieuwe sociale structuren.
Bij het in gebreke blijven van een technologische doorbraak bij de productie van schone energie, zoals kernfusie, zullen zaken als recycling en een efficiënte omgang met de resterende grondstoffen zorgvuldig en in samenwerking moeten worden ingevoerd, met behulp van de nieuwste wetenschappelijke inzichten.
Beperking van de economische groei, of zelfs ‘ontgroeïng’ zoals het rapport het verwoordt, hoeft geen einde van onze welvaart te betekenen. Wat echter nodig is, is een bewust besluit van samenlevingen om de impact die ze op het milieu hebben te verminderen, de vervuilende consumptie af te laten nemen en de efficiency te laten toenemen. Dit zijn veranderingen die in feite de kwaliteit van leven kunnen doen toenemen en die tegelijkertijd de ongelijkheid in de wereld doen afnemen.
Een samenleving zonder delfstoffen, maar op een hoog technologisch niveau
In zijn boek schetst professor Bardi een lange termijnvisie op de verwachtingen voor de mensheid. Hij tekent daarbij aan dat de vele technologische prestaties van de industriële samenlevingen inhouden dat er nog altijd een kans is voor een toekomstige postindustriële maatschappij waarin we kunnen overleven en groeien:
‘Het is niet eenvoudig om de details voor te stellen van het soort van samenleving dat zal ontstaan op aarde, ontdaan van zijn delfstoffen en desondanks op een hoog technologisch niveau. Wat we echter wel kunnen zeggen, is dat de meeste doorslaggevende technologieën in staat zijn te functioneren zonder zeldzame mineralen of met zeer kleine hoeveelheden daarvan, hoewel dit met aanpassingen en met een lagere efficiëntie zal zijn.’
Hoewel dure en, vanuit milieukundige optiek beschouwd, opdringerige industriële structuren ‘zoals snelwegen en het reizen per vliegtuig’ overbodig zouden worden, zouden technologieën als ‘internet, computers, robotica, lange afstandscommunicatie, openbaar vervoer, comfortabele huizen, voedselveiligheid en meer’ bij een juiste aanpak beschikbaar kunnen blijven –zelfs als samenlevingen op de korte termijn rampzalige crises doormaken.
Bardi is opvallend bescheiden over het belang van zijn onderzoek. ‘Ik ben geen onheilsprofeet’, vertelde hij me. ‘Helaas is uitputting een levensfeit, een beetje zoals de dood en belastingen. We kunnen uitputting niet ontkennen – net zoals het onverstandig is om de dood en belastingen te ontkennen.’
Bardi:
‘Wanneer we volharden in het investeren in de resterende fossiele brandstoffen, dan zijn we echt verdoemd. Ik denk dat er nog tijd is om ons voor te bereiden op de transitie. Om uitputting van grondstoffen tegen te gaan, moeten we een aanzienlijk deel van de resterende bronnen benutten voor hernieuwbare energie en efficiënte technologieën ontwikkelen voor recycling – dingen die niet vatbaar zijn voor uitputting. En het is nodig dat we dat doen voor het te laat is, dat wil zeggen voordat de return on investment op fossiele brandstoffen zodanig is afgenomen dat we niets meer over hebben om te investeren.’
Geef een reactie